Over ons

Wij bieden een andere en betere oplossing voor enkele van de belangrijkste problemen van deze tijd, zoals ongelijkheid en klimaatverandering. Op dit moment geloven veel mensen nog dat we moeten kiezen tussen vrijheid of het oplossen van de wereldproblemen. De overheid die de regie pakt en voorschrijft hoe we problemen aan moeten pakken en het aan banden leggen van de vrije markt wordt nog steeds vaak gezien als de enige optie. De resultaten hiervan vallen vervolgens altijd tegen.

Wie het werk van Henry George, Nicolaus Tideman en Karl Widerquist leest, ziet dat er betere oplossingen bestaan.

Ten eerste gaan we ervan uit dat mensen normaal gesproken vrij zijn, zolang ze elkaar niet schaden. Je zou dit leven en laten leven kunnen noemen. Op dit moment wordt vaak te snel gekozen voor dwang.

Ten tweede erkennen we dat mensen gelijke rechten op de aarde hebben. De aarde is niet door iemand gemaakt, maar een geschenk aan de hele mensheid. De belangrijkste oorzaak van armoede is niet een gebrek aan herverdeling van geld. De belangrijkste oorzaak van armoede is gebrek aan toegang tot de natuurlijke hulpbronnen. Mensen die niet over hun fair share van de aarde kunnen beschikken, betalen hun hele leven een torenhoge huur en kunnen lastig hun eigen bedrijfje beginnen. Ze zijn op een ongezonde manier afhankelijk van de bezitters van de aarde.

Hoe kunnen we ervoor zorgen dat we allemaal over ons “fair share” van de aarde kunnen beschikken? Niet door de aarde op te delen in allemaal even grote stukjes. Hoe dan wel?

Een basisinkomen van de juiste hoogte kan de oplossing zijn. Dit zou betaald kunnen worden uit een grondwaardebelasting. Het resultaat:

Ieder kan gratis over zijn fair share van de aarde beschikken. De grondwaardebelasting en het basisinkomen komen in dit geval overeen.
Mensen kunnen ervoor kiezen om het basisinkomen aan andere zaken te besteden. Op deze manier kunnen anderen over extra ruimte beschikken.
De grondwaardebelasting betaalt men over de waarde van de grond die men bezit. Over gebouwen die erop staan betalen we geen belasting.
De grondwaardebelasting kan worden beschouwd als een vergoeding die mensen die meer dan hun fair share gebruiken betalen aan mensen die een deel van hun fair share afstaan.
Het basisinkomen is de minst bemoeizuchtige manier om mensen te steunen.
De grondwaardebelasting is de minst bemoeizuchtige en daarmee de minst schadelijke manier om belasting te innen.
We erkennen dat individuele vrijheid belangrijk is.

Deze oplossing helpt niet per definitie iedereen in voldoende mate. Natuurlijk blijven er mensen over die hulp nodig hebben en moeten we die hulp bieden. Maar we zijn van een enorme last verlost als de hulp die we bieden niet direct in de zakken van landlords verdwijnt.

Enkele namen voor deze manier van denken zijn geo-libertarisme, Georgisme of links-libertarisme. We vertellen je hier graag meer over!

Vind jij lezen ook zo saai? Bekijk dan deze video’s of luister naar onze podcast!

Hoe werkt geo-libertarisme?

De baas zijn over jezelf en de aarde delen, dat klinkt mooi. Maar kan het ook werkelijk? Laten we eens zien wat erbij komt kijken.

Libertarisme: individuele vrijheid, leven-en-laten-leven

Geo-libertariers (in feite alle libertariers) gaan ervan uit dat een individu de baas is over zichzelf. Niet de overheid, maar ik bepaal hoe ik mijn leven inricht, zolang ik een ander daarbij niet beschadig. Deze manier van denken is gebaseerd op het zogenaamde non-agressie-principe. Leven-en-laten-leven is de norm. Iets van een ander afpakken of een ander slaan is niet normaal. Het is misschien overdreven om te stellen dat er helemaal geen morele plichten bestaan. Maar het is minstens net zo gevaarlijk om het als normaal te beschouwen dat de overheid heel veel over ons te zeggen heeft.

Dit zien we terug in een zeer kleine overheid die ons zoveel mogelijk onze gang laat gaan. De overheid bemoeit zich enkel met ons als daar bijzonder goede redenen voor zijn. Wie vraagt om vrijheid wordt met rust gelaten.

Eigendom

Prive-eigendom is een belangrijk onderdeel van individuele vrijheid. Als ik iets maak, is dat in principe van mij. Vervolgens mag ik helemaal zelf bepalen wat ik ermee doen. Ik kan het zelf gebruiken of ik kan het verkopen. Geo-libertariers zijn voorstanders van een vrije markt. Individuen kunnen handel met elkaar drijven op basis van instemming. Natuurlijk kunnen we eigendommen delen, maar dan op basis van instemming. Maar als we zelf geen eigenaar van dingen kunnen zijn, maakt dit ons minder vrij.

De aarde

Een belangrijk aspect van van Geo-libertarisme is dat we het normaal vinden dat ieder vrij kan beschikken over zijn deel van de aarde. Een vrij mens hoeft een ander niet te betalen voor de lucht die hij inademt, het water waarop hij vaart of het land waarop hij woont of werkt. In theorie zou je dat misschien kunnen bereiken door de aarde in gelijkwaardige stukjes te verdelen. Er bestaat echter een meer praktische oplossing.

Op deze manier kunnen we de aarde delen

Een vorm van prive-eigendom van de aarde is gewenst. We willen kunnen beschikken over een plek om te wonen, om voedsel te verbouwen, om te werken en om te relaxen. We willen een stukje van de aarde geheel naar eigen smaak inrichten. En we willen niet dat elke ander gelijke rechten heeft om door onze tuin te lopen en onze aardbeien te plukken.

Stap 1: Een deel van de aarde delen we in letterlijke zin

Prive-eigendom is niet de enige oplossing. Een flink deel van het land kunnen we prima delen. Het park, het strand, het water, natuurgebieden, de weg, daar mag iedereen komen. We hoeven een ander niet te betalen om hier gebruik van te maken. Iedereen kan gebruik maken van wat de natuur ons schenkt. Op sommige plekken kan iedereen rondlopen en eventueel ook kamperen. Op bepaalde plekken heeft de natuur bescherming nodig en moeten we niet rondlopen.

Hetzelfde gaat ongeveer op voor de lucht die we allemaal inademen. De lucht is van ons allemaal. We hoeven een ander niet te betalen voor onze lucht.

We zullen niet helemaal zonder enige vorm van ruimtelijke ordening kunnen. We willen niet dat alle open ruimte volgebouwd wordt. En het is handig om met elkaar af te spreken dat het op sommige plekken toegestaan is om dag en nacht veel herrie te maken en op andere plekken niet. Ruimtelijke ordening moet er echter wel op gericht zijn om ieder in staat te stellen om te leven zoals hij dat wil. Een ruimtelijk plan mag dus niet worden misbruikt om bijvoorbeeld mensen te ontmoedigen om in een woonwagen, op een boot of in een dorp te gaan wonen.

Stap 2: Onze eigen plek

Een deel van het land moeten we op een of andere manier verdelen zodat ieder een plek heeft om te wonen, voedsel te verbouwen, te werken of te relaxen. Hier zullen we moeten voorkomen dat mensen massaal meer nemen dat hun eerlijke deel. Niet iedereen kan nou eenmaal over een groot stuk Amsterdam beschikken. Als sommige mensen veel land bezitten, bezitten andere mensen geen land.

Een veelbelovende manier om dit op te lossen is door midden van een hoofdelijk verdeelde grondwaardebelasting. Dit is geen belasting om de staatskas te spekken. Het is enkel een middel om ieder in staat te stellen om gratis over zijn plek op aarde te beschikken. Hoe werkt het?

We gaan ervan uit dat ieder evenveel recht heeft op het land dat we gebruiken om op te wonen, werken of recreeren. Dit houdt niet in dat ieder altijd recht heeft op een gelijk aantal vierkante meters. Land in Amsterdam is nu eenmaal gewilder dan land in Oost-Groningen. Daarom is het beter om te stellen dat we recht hebben om te beschikken over een gelijke waarde aan land. En dat kunnen we realiseren door middel van de hoofdelijk verdeelde grondwaardebelasting.

Wie grond bezit, betaalt op basis van de waarde van deze grond een bepaald bedrag aan grondwaardebelasting. De opbrengst hiervan wordt vervolgens hoofdelijk verdeeld. Het ligt voor de hand om dit per maand te doen. Het resultaat?

Wie precies beschikt over zijn deel, ontvangt precies wat hij betaalt.
Wie geen land bezit, betaalt niets en ontvangt in het ideale geval maandelijks exact het bedrag dat nodig is om over zijn plek op aarde te beschikken.
Wie veel land bezit, kan dat blijven doen. Misschien willen sommige mensen graag heel hard werken om over een grote tuin te kunnen beschikken. En sommige mensen hebben veel ruimte (een grote hal, landbouwgrond) nodig om hun bedrijf te runnen. Wie veel land bezit, betaalt in feite een soort schadevergoeding aan de mensen die niet over hun deel beschikken. Deze mensen beschikken daardoor in feite over een soort basisinkomen en hoeven dus minder hard te werken.

Ingewikkeld?

Klinkt dit ingewikkeld? Natuurlijk is het taxeren van land een klus. Maar het is aanzienlijk eenvoudiger dan taxeren voor de onroerendezaakbelasting. De waarde van land wordt (vooral) bepaald door de locatie. Veel factoren (een snelweg direct langs het huis, een treinstation op loopafstand, ligging aan vaarwater) hebben invloed op de waarde van land. Maar met een beetje statistiek is het goed te voorspellen wat de waarde van een vierkante meter grond op allerlei plekken is. En hoeveel grond op welke plek iedereen heeft is eenvoudig terug te vinden in het kadaster. Het heffen van een grondwaardebelasting lijkt dus geen ingewikkelde klus.

GEOLIBERTY: DE AARDE IS EEN GESCHENK VOOR ONS ALLEMAAL

Leven in vrijheid houdt in dat je kunt beschikken over jezelf en over de dingen die je maakt. Dit is echter nog niet de complete omschrijving. Een vrij mens kan ook beschikken over zijn deel van de aarde. De aarde is niet door iemand gemaakt maar een geschenk aan de mensheid. Daarom is het idee dat de eerste die ergens een hekje omheen zet het recht heeft om anderen geld te vragen voor hun plek op aarde een denkfout.

Iedereen vindt het normaal dat we veel betalen en daarom hard moeten werken voor onze plek op aarde. Het klopt echter niet en het is de oorzaak van veel van de problemen waar we op dit moment tegenaan lopen.

Ik besef dat dit idee extreem klinkt en dat het niet makkelijk zal zijn om u ervan te overtuigen dat dit idee juist is. Vrijwel iedereen op aarde heeft meegekregen dat handel in grond de norm is. Ook besef ik dat het eerlijk delen van de aarde makkelijker gezegd is dan gedaan. Toch is dit extreem belangrijk: het huidige systeem van handel in grond maakt het leven van heel veel mensen onnodig zwaar. Het vinden van de juiste oplossing voor dit probleem zou de samenleving verlossen van een hoop onnodige spanning. Wanneer we van de hoge kosten voor ons plekje op aarde verlost zijn, is het bovendien veel eenvoudiger om mensen die toch nog in armoede leven effectief te helpen.

Twee beroemdheden die over dit onderwerp hebben geschreven zijn Thomas Paine (Agrarian justice) en Henry George (o.a. Progress and poverty).

Het kan echt! Iets over de praktische uitvoering van het delen van de aarde

Het delen van de aarde klinkt als een onmogelijke opgave. Moeten we vanaf nu accepteren dat iedereen zomaar door onze tuin heen loopt? Kan iedereen straks zomaar de aardappels rooien die een boer gepoot heeft? Alles zomaar delen is een slecht idee. Mensen moeten kunnen beschikken over hun eigen plek om te wonen of om iets te produceren. En mensen moeten de vruchten kunnen plukken van hun arbeid. Dat is mogelijk met een eenvoudige maatregel.

Ten eerste is het goed om te benoemen dat we sommige soorten land wel gewoon kunnen delen. Plekken zoals natuurgebieden, water en het strand zijn gemeenschappelijk bezit. Ieder mag hier vrij gebruik van maken. Ze zijn een geschenk aan de mensheid en gedeeld gebruik levert weinig problemen op.

Soms is exclusief gebruik van ruimte natuurlijk wel nodig. Denk aan de plek waar we wonen, werken of ons vakantiehuisje neerzetten. De ruimte die hiervoor beschikbaar is, zouden we eerlijk moeten delen. Ieder mens heeft er in gelijke mate recht op. Dat lijkt ingewikkeld. Moeten we dit land in gelijke stukjes opdelen en ieder een stukje toewijzen? Dat zou nogal veel gedoe opleveren. Het kan veel slimmer.

Laten we ervan uit gaan dat mensen recht hebben om te beschikken over een gelijke waarde aan grond. We hebben dus recht op een heel klein stukje Amsterdam of een veel groter stukje Oost-Groningen. En we hoeven niet precies ons deel op te eisen. Sommige bedrijven hebben veel ruimte nodig. En sommige mensen wonen graag in een appartementje en houden niet van tuinieren.

Een hoofdelijk verdeelde grondwaardebelasting is mogelijk de beste oplossing van dit vraagstuk. Hoe werkt dit?

Het taxeren van de waarde van land is relatief eenvoudig. Het is in elk geval veel eenvoudiger dan het taxeren van huizen, zoals dat nu gebeurt voor de onroerendezaakbelasting. Het gaat hierbij om de waarde van de grond zoals de natuur deze ons heeft geschonken. Denk hierbij dus aan een met onkruid begroeid terreintje. Vooral de locatie bepaalt waarschijnlijk de waarde per vierkante meter.
De optelsom van deze waarde gedeeld door het aantal mensen levert in theorie de waarde aan grond waarover ieder zou moeten kunnen beschikken.
Een grondwaardebelasting houdt in dat ieder die grond bezit een bepaald percentage belasting betaalt over de waarde ervan.
De opbrengst van deze belasting wordt hoofdelijk verdeeld over iedereen.
Het resultaat is dat mensen die een gemiddelde hoeveelheid land bezitten evenveel ontvangen als ze betalen. Deze mensen merken dus niets van de hoofdelijk verdeelde LVT.
Mensen die geen land bezitten ontvangen in het ideale geval precies het bedrag waarvoor ze hun eerlijke deel kunnen huren.
Mensen die veel land bezitten, betalen in feite een vergoeding aan mensen zonder land. Als we ervan uit gaan dat de aarde een geschenk is voor de hele mensheid, is dat juist.
De hoogte van de LVT bepaalt in welke mate mensen zonder land werkelijk over hun deel van de aarde kunnen beschikken. Deze zou dus zo moeten worden gekozen dat de opbrengst voldoende is om mensen in staat te stellen om (vrijwel) hun eerlijke deel van de aarde te huren.
Omdat we tot nu toe het bezitten van (veel) land niet als verwerpelijk beschouwen, ligt het voor de hand om landeigenaren schadeloos te stellen. Dat is op verschillende manieren mogelijk.

Het zou normaal moeten zijn dat ieder kan beschikken over zijn deel van de aarde. Het systeem van hoofdelijk verdeelde grondwaardebelasting maakt dit mogelijk. We hoeven geen hoog bedrag te betalen aan de bezitters van de aarde.

Dit stelsel is zeer eenvoudig in te voeren. Het taxeren van land is veel eenvoudiger dan allerei andere dingen die belastingdiensten op dit moment doen. Verder beschouwen veel economen (waaronder Milton Friedman) de grondwaardebelasting als een van de minst schadelijke vormen van belasting. Het is gunstig voor mensen die iets produceren en minder gunstig voor mensen die enkel profiteren van het feit dat ze grond en daarmee macht bezitten.

Belangrijkste punt van twijfel is dat er op deze manier wel een duidelijke rol ligt voor de overheid. Groepjes die door middel van lobby meer proberen te krijgen dan waar ze recht op hebben zijn dan ook een risico. Verder geven overheden wel eens wat teveel geld uit. Een grondwaardebelasting is enkel aardig als deze ieder in staat stelt om over zijn plek op aarde te beschikken. Het mag zeker geen middel zijn om de overheid nog wat groter te maken en onze lasten nog wat verder te verhogen.

Een tijdelijke oplossing

Waarom hebben we niet al lang een hoofdelijk verdeelde grondwaardebelasting? Het idee is niet nieuw. Henry George was in zijn tijd beroemd. Het is echter niet in het belang van de meest rijke en invloedrijke mensen. Die zijn vaak zo verstandig geweest om te beleggen in grond. Het zou daarom nog wel eens even kunnen duren voordat we probleemloos over onze plek op aarde kunnen beschikken.

Zolang de echte oplossing ver weg lijkt, zou een eerste kleine stap zijn om mensen die een klein beetje ruimte willen gebruiken, bijvoorbeeld om betaalbaar te wonen in een tiny house, op een schip of in een stacaravan, dit te gunnen. Op dit moment wordt deze groep mensen het leven zuur gemaakt met allerlei smoesjes en vervelende regels. Het is erg lastig om een plekje te vinden waar je op een alternatieve manier kunt wonen. Dit beschouw ik als bijzonder wreed. Gun ieder zijn plek en wijs voldoende gebieden aan waar ieder op zijn eigen manier kan wonen, bijvoorbeeld in de vorm van een soort gemeentelijke campings.

Als we de wereld eerlijk delen, zijn tiny houses echter niet meer noodzakelijk. Dan hoeft niemand meer te vechten voor een plekje op aarde.

Geoliberty.nl